Ik ben een trainer

Als voetbaltrainer kun je geconfronteerd worden met problemen die een impact hebben op jezelf, de spelers in je team en/of hun ouders.

10 veel voorkomende problemen bij trainers plus oorzaken, gevolgen en oplossingen

COMMUNICATIE / CONFLICT MET SPELERS
Probleem Het komt wel eens voor dat je een speler tegen komt met wie je niet door één deur kan. Je begrijpt hem niet en hij begrijpt jou niet. De speler zet zich tegen je af en vertoont in jouw ogen storend gedrag dat effect heeft op de groep. Je hebt hem al meerdere keren op zijn gedrag aangesproken of zelfs gestraft, maar merkt dat dit weinig tot geen invloed heeft. Oorzaken Een eenduidige oorzaak hoeft er niet altijd te zijn. Vaak voelt de speler in kwestie zich niet gezien of gehoord door jou. Het kan om een opmerking gaan die verkeerd geïnterpreteerd wordt, een wissel tijdens de wedstrijd of een gevoel van onrecht dat leeft bij de speler. Meestal is een verstoorde communicatie de kern van het probleem. Gevolgen De verstoorde communicatie kan na verloop van tijd zowel bij jezelf als de speler irritatie en wrijving opleveren. Als je als trainer (of als speler) op zo’n moment niet de moeite neemt om met elkaar in gesprek te gaan, kan deze spanning escaleren en tot vervelende incidenten leiden. Oplossingen Allereerst is het belangrijk dat je probeert te achterhalen wat de speler volgens jou dwars zit. Vervolgens is het goed om bij jezelf na te gaan wat jou persoonlijk triggert in het gedrag van de speler. Als je dit hebt herkend hebt, kan je het gesprek samen aangaan. Vaak wil een speler een vorm van erkenning, het gevoel dat hij als speler door jou gezien en gehoord wordt. Stel open vragen, vat zijn boodschap samen en herhaal wat hij zei. Zo weet de speler dat je aandachtig luistert en weet jij zeker dat je hem goed hebt begrepen. Zo voorkom je miscommunicatie. Zoek uiteindelijk samen naar een oplossing in plaats van het probleem te blijven herhalen.
COMMUNICATIE MET OUDERS
Probleem Sommige spelers hebben dominante ouders die zich overal mee willen bemoeien. Ze voelen je als trainer van hun kind aan de tand over speelminuten, positie en de opstelling.  Dit wekt irritatie bij je op, waardoor je geneigd bent om alle ouders op afstand te houden en niet in te gaan op hun vragen. Oorzaken Vaak ligt de oorzaak bij een gebrek aan duidelijkheid en communicatie. Ouders gaan af op wat ze zien gebeuren op het veld en kennen de achtergrond van je beslissingen meestal niet. Ze hebben van jou en hun kind weinig tot geen informatie gekregen en wantrouwen je keuzes. Hierdoor ontstaat er miscommunicatie en spanning. Gevolgen Als je als trainer niet duidelijk en transparant in je keuzes en werkwijze bent, heb je constant klagende ouders aan de telefoon en langs de zijlijn. De speler raakt in een loyaliteitsconflict en weet niet meer naar wie hij moet luisteren. Jij raakt geïrriteerd en trekt je steeds verder terug waardoor ouders denken dat je niet geïnteresseerd bent in hun kind. Dit kan de communicatie tussen alle drie ernstig verstoren. Oplossingen Zorg ervoor dat aan het begin van het seizoen de doelen van het team duidelijk geformuleerd zijn en spreek uit welke rol je hierbij van de ouders verwacht. Met eerlijke, open en transparante feedback over de ontwikkeling en speelminuten van iedere speler houd je de ouders positief betrokken. Met korte toelichting kan al een heleboel onduidelijkheid worden voorkomen. Wees er van bewust dat de speler te alle tijden centraal staat en dat je als trainer altijd moet zoeken naar oplossingen die het meest wenselijk is voor het kind, niet voor de ouder.
COMMUNICATIE MET BELEIDSBEPALERS
Probleem Het bestuur kan een bepaalde visie uitdragen, waarin jij je als trainer niet altijd kan vinden. Ze kunnen kritiek leveren op je speelwijze en na een aantal nederlagen kan je onder vuur komen te liggen. Dit brengt veel onzekerheid met zich mee en voelt als een gebrek aan vertrouwen. Zeker wanneer deze kritiek niet direct tegen jou, maar tegen anderen wordt uitgesproken. Oorzaken Vaak is een gebrek aan leiding en heldere visie de belangrijkste oorzaak van een verstoorde verhouding met het bestuur en de beleidsbepalers. De club heeft zijn organisatie niet goed op orde en richt zich in zijn doelstellingen voornamelijk op de korte termijn (resultaten) en niet de lange termijn ( opleidingsfilosofie). Dit kan voor een trainer heel frustrerend zijn. Zeker als je van jezelf weet dat je heel hard je best doet om het maximale uit je team en spelers te halen. Gevolgen Voor jou als trainer kan de kritiek van de clubleiding als een gebrek aan vertrouwen voelen. Het krijgen van (niet goed onderbouwde) kritiek maakt je onzeker en zorgt ervoor dat je je niet begrepen voelt.  Je sluit je van je omgeving af en neemt afstand van iedereen die zich uitspreekt over je prestaties. Je staat minder open voor kritiek en raakt geïsoleerd. Oplossingen Ga in gesprek met je hoofd jeugdopleiding. Benoem wat je dwars zit en vraag de club om steun en vertrouwen. Indien zij kritiek blijven leveren, bespreek dan wat zij wel als een werkbare situatie achten en wat er bij jou als trainer in je werkwijze en gedrag moet veranderen om aan hun eisen te voldoen. Mocht dit ook tot niets oplopen, dan moet je voor jezelf nagaan of deze club voor jou wel de juiste plek is om trainer te zijn.
COMMUNICATIE / RELATIE MET COLLEGA’S
Probleem Als trainer houd je je hoofdzakelijk bezig met je eigen team, maar dat neemt niet weg dat je ook met een schuin oog kijkt naar de prestaties van je collega’s. Zeker als er op de club een onveilige werksfeer heerst, waarin trainers elkaar constant in het openbaar bekritiseren en bespotten. Oorzaken De oorzaak hiervan is, zoals gezegd, in de meeste gevallen een onveilige werksfeer, waarin de druk om te presteren constant hoog is. Beleidsbepalers stellen te hoge eisen aan het niveau en de prestaties van hun jeugdteams en voeden hiermee (on)bewust een concurrentiestrijd tussen de trainers. Het resultaat wordt belangrijker dan de individuele ontwikkeling van spelers geacht en je competentie als trainer komt voor je gevoel steeds meer op het spel te staan. Gevolgen Groeiende onzekerheid en een onveilig gevoel. Je gaat met steeds meer tegenzin naar de training gaat en legt tijdens trainingen en wedstrijden onbewust nog meer druk legt op je spelers. Bij het minste of geringste val je tegen je spelers uit en als wedstrijden niet naar behoren gaan, verander je uit paniek onmiddellijk van speelwijze en/of spelers. Je raakt de grip op je spelers kwijt en begint aan je eigen kwaliteiten te twijfelen. Je komt beetje bij beetje in een vicieuze cirkel en raakt binnen de club steeds meer geïsoleerd. Oplossingen Stap ondanks het onveilige gevoel toch naar je hoofd jeugdopleiding en spreek duidelijk uit wat je dwars zit. Vraag hem om een keer mee te kijken bij je trainingen en wedstrijden. Op deze manier stel je jezelf kwetsbaar op en laat je tegelijkertijd ook zien dat je open staat voor advies en kritiek van anderen. Reageer je eigen frustraties niet op je spelers af, maar betrek hen persoonlijk in je werkproces. Wat werkt volgens hen wel en wat werkt niet? Wat kan beter en hoe? Spelers weten en voelen vaak veel meer dan je in eerste instantie denkt. Laat je verrassen, wees open. Je hebt niets te verliezen.  Bespreek daarnaast ook met collega-trainers het ontwikkelingsproces van je spelers en houd je niet bezig met resultaten. Noch van jezelf, noch van een ander. Denk aan de lang termijn, niet aan de korte termijn. 
PRESTATIEDRUK
Probleem Prestatiedruk is druk die mensen ervaren om te presteren. Deze druk kan zowel van buitenaf als vanuit jezelf komen. Er is sprake van prestatiedruk als je continu het beste uit jezelf of anderen wilt halen, waarbij tekortkomingen en/of falen steeds minder geaccepteerd worden. Je stelt (extreem) hoge eisen aan jezelf en je omgeving en bent zelden of nooit tevreden met een prestatie. Oorzaken Bij toenemende prestatiedruk, is er, naast de druk die je jezelf oplegt, ook vaak sprake van een maatschappelijke druk om te presteren. De sociale omgeving speelt vaak een belangrijke rol in de druk om te presteren. Gevolgen Hoge verwachtingen kunnen een constant gevoel van prestatiedruk wekken en dit kan op termijn negatieve gevolgen voor zowel je mentale als je fysieke gesteldheid hebben. Vaak uit zich dit een verminderd zelfvertrouwen, faalangst en burn-out klachten.   Prestatie en falen zijn nauw met elkaar verbonden. Angst om te falen komt voort uit gevoelens van schaamte, degradatie en teleurstelling en kan leiden tot een verminderd geloof in eigen kunnen en onzekerheid. Oplossingen Verlagen van prestatiedruk begint bij jezelf. Start allereerst met het accepteren dat niet alles altijd perfect hoeft. Laat je niet beïnvloeden door de stand op de ranglijst, en richt je aandacht op het werkproces. De wedstrijd op zaterdag is niet meer dan een momentopname. Trainingen zeggen meer over de ontwikkeling van spelers en het elftal dan een gewonnen of verloren wedstrijd in het weekend. Geniet ook van de kleine succesmomenten in de week: een goed lopende oefening of mooie aanval tijdens de training,  een glimlach of een duim omhoog naar de zijlijn na een doelpunt in de wedstrijd. Focus je niet alleen om wat beter moet, maar ook op wat allemaal wel al goed gaat.  Vraag om hulp als je het idee hebt dat je teveel hooi op je vork hebt genomen. Spreek je zorgen uit naar je spelers, zodat je samen tot een oplossing kan komen en de druk weg kan nemen. Durf jezelf kwetsbaar en open op te stellen. Niemand is perfect.
SLECHT NIEUWS GESPREK
Probleem Als jeugdtrainer ben je in het selectievoetbal  verplicht om ieder seizoen POP-en exitgesprekken met spelers te voeren. Dit kan soms heel moeilijk zijn, omdat je een speler niet wil teleurstellen. Het gevaar schuilt erin dat je in zo’n geval niet goed voorbereid het gesprek ingaat en je je onduidelijk in je boodschap bent. Dit kan voor alle partijen na afloop een nare nasmaak achterlaten. Oorzaken Slecht nieuws gesprekken zijn een moeilijk onderdeel van het trainerschap. Niemand vindt het leuk om een speler te moeten teleurstellen. De emoties kunnen tijdens zo’n gesprek  hoog oplopen en dit wil je als trainer het liefst zoveel mogelijk vermijden. Hierdoor bestaat de kans dat je onbewust te gehaast het protocol doorloopt en onduidelijk communiceert. Gevolgen De speler in kwestie verlaat met een vervelend gevoel de club of komt gefrustreerd in een ander team terecht.  Oplossingen De voorbereiding bestaat er vooral uit dat je de argumenten waarop de (negatieve) beslissing is gebaseerd, goed overdenkt en helder voor jezelf op papier zet. Tijdens het gesprek is het belangrijk dat je rustig praat en de tijd neemt voor het brengen van je boodschap. Geef de speler de ruimte en tijd om te reageren. Zowel de plaats als het tijdstip waarop het gesprek plaatsvindt, moeten de ruimte bieden om het gesprek in alle rust af te werken. Wind er geen doekjes om en maak het verhaal niet mooier dan het is. Wees duidelijk.
ONZEKERHEID
Probleem Onzekerheid is het gevoel van twijfel over jezelf of je het wel goed doet en komt vaak door een gebrek aan zelfvertrouwen. Je trekt je eigen werkwijzen en keuzes in twijfel en vraagt jezelf af of je nog wel goed genoeg bent. Oorzaken Onzekerheid komt vaak voort uit een negatief zelfbeeld en (onrealistisch) hoge verwachtingen die je jezelf oplegt. Onzekerheid is meestal gebaseerd op een recente afwijzing of falen. Zo kan je als trainer bijvoorbeeld heel onzeker worden als je week in week uit keihard traint met je team, maar het resultaat achterwege blijft. Gevolgen Langdurige onzekerheid kan er op den duur voor zorgen dat je gaat twijfelen aan je werkwijze en visie als trainer.  Je laat je in keuzes steeds meer leiden door wat anderen denken en zeggen en ontwikkelt een angst om te falen. Je ervaart een toenemende prestatiedruk en begint te piekeren. Oplossingen Het beste medicijn tegen onzekerheid is een succeservaring. Denk niet steeds aan wat er allemaal fout kan gaan, maar kies reële doelen waarbij je sterke kanten naar voren komen en waarvan je weet dat ze op korte termijn haalbaar zijn. Accepteer dat jij en het team niet alles perfect kunnen doen. Durf feilbaar te zijn.
KEUZESTRESS
Probleem Tijdens je voetballoopbaan als trainer heb je wellicht de ambitie om op termijn een nieuwe uitdaging bij een andere club te zoeken. Dit kan, net als bij een speler, stress opleveren. Zeker als je aanbiedingen krijgt van meerdere clubs en je niet goed weet welke club het best bij  jouw visie en ambities past. Oorzaken Keuzestress ontstaat wanneer je  voor je gevoel gedwongen bent te kiezen uit meerdere mogelijkheden die bepalend kunnen zijn voor het verdere verloop van je carrière/leven .    Bij elke club ben je aan het wikken en wegen en de angst om de verkeerde keuze te maken overheerst. Gevolgen Het gevolg van deze stresservaring is dat je blijft hangen in het nadenken over de verschillende  keuzes en  niet meer in beweging komt. Je stelt je keuzes steeds langer uit en begint te piekeren. Oplossingen De perfecte keuze bestaat niet.  Absolute zekerheid zal je nooit krijgen, hoe lang je er ook over nadenkt. Parkeer voor een paar dagen alle ‘wat als’-gedachten en laat je leiden door je gevoel. Vraag als je daar behoefte aan hebt om raad. Vraag vrienden, familie of buitenstaanders wat zij zouden doen als ze in jouw schoenen zouden staan. Sta open voor hun ideeën en argumenten. Dit kan verfrissend werken en je een laatste zetje in de juiste richting geven.
SCOUTS EN ZAAKWAARNEMERS
Probleem Scouts en zaakwaarnemers zijn in het hedendaagse (jeugd)voetbal behoorlijk invloedrijk. Spelers (en hun ouders) worden vaak al op jonge leeftijd achter de rug van clubs en trainers benaderd en beïnvloedt in hun toekomstkeuzes. Dit kan leiden tot irritatie en wrijving die ten koste gaan van de prestaties en werksfeer van de speler en/of het team. Oorzaken Scouts en met name  zaakwaarnemers zijn in de loop der jaren steeds belangrijker geworden in het voetbal. Veel profclubs willen spelers het liefst al zo jong mogelijk vastleggen, waardoor de invloed en aanwezigheid van scouts en zaakwaarnemers de afgelopen twee decennia explosief  is toegenomen. Gevolgen Zodra een speler scouts langs de zijlijn ziet staat,  gaat dit  vaak ten koste van hun hun spel. Ze willen zich graag bewijzen en gaan forceren. Ze worden zelfzuchtiger en raken in het veld sneller gefrustreerd. Dit kan voor zowel jou als trainer als de speler zelf heel frustrerend zijn. Oplossingen Negeren klinkt aanlokkelijk, maar is niet de beste oplossing. Beschouw de scouts en zaakwaarnemers als een onderdeel van het moderne voetbal en maak hun aanwezigheid langs de zijlijn binnen het team bespreekbaar. Nodig je spelers uit om open te zijn over eventuele interesse en geef, als ze dat willen, je advies. Praat ook met de ouders. Help hen, wat de keuze van de speler uiteindelijk ook moge zijn. Begeleid hem en zijn familie zolang je hem onder je hoede hebt. Probeer zoveel en zolang mogelijk een bijdrage te leveren aan hun ontwikkeling als voetballer. Dat is je taak als trainer. Meer kan je niet doen.
SOCIAL MEDIA
Probleem Als trainer ben je waarschijnlijk zelf ook actief op diverse social media kanalen. Met name  WhatsApp is in het hedendaagse leven een belangrijk communicatiemiddel geworden. Appen met spelers kan nu op elk tijdstip van de dag, waardoor de grenzen vervagen tussen formeel en informeel contact. Uiteraard hoeft contact met spelers via de app geen probleem te zijn, maar op het moment dat je naast het veld te vriendelijk wordt met een speler kan dat in sommige situaties (bijvoorbeeld: gevoelige wissels, langdurige reserverollen) wel voor onduidelijkheid en loyaliteitsconflicten zorgen. Oorzaken Bij bijna alle clubs maken jeugdtrainers tegenwoordig groepsapps aan, waarin formele teamzaken zoals verzameltijd, wedstrijdselectie en eventueel regels en teamafspraken worden besproken. Aangezien de online omgeving voor spelers een vertrouwd terrein is en zij daar tegenwoordig alles met elkaar delen, sluipt het er echter gauw in dat de groepsapp een informele sfeer krijgt waarin grappen en video’s met elkaar worden gedeeld. De scheidslijn tussen formeel en informeel contact vervaagt en schept onduidelijkheid in de communicatie. Gevolgen Uiteraard is er niks mis met informeel contact, maar op het moment dat je teveel met je spelers meegaat in de amicale sfeer kan jouw rol als trainer onduidelijk worden. Dit kan leiden tot serieuze problemen op het moment dat er bij een speler die veel informeel contact met je heeft buiten het veld, het gevoel gaat leven dat je hem daarom altijd zal opstellen en/of niet zal wisselen. Bij een eventuele wissel en/of reserverol zal hij hierdoor extra teleurgesteld zijn en zich nog onzekerder voelen op het moment dat je in het veld weer in de trainersrol stapt. Oplossingen Wees je bewust van jouw rol als trainer, hoe leuk een goed contact met je speler ook is. Uiteindelijk blijf jij degene die op zaterdag de opstelling maakt en spelers moet teleurstellen. Er mag altijd ruimte voor een grapje en gezelligheid zijn, maar ken je grens. Stap op een gegeven moment ook uit het gesprek en laat je spelers lekker met elkaar verder praten. Op deze manier kan je wel meelezen en kijken wat de groepsdynamiek online is zonder dat je participeert. Doe daar ook vooral je voordeel mee. Spelers stellen zich in die omgeving veel meer open, ook al nemen ze niet deel aan het gesprek. Hier kan je al heleboel uit afleiden wat weer voer voor een goed gesprek op het veld kan zijn.

Anoniem je verhaal kwijt

    Verhaal van Rory de Groot NOS Sportmonologen

    Bekijk het persoonlijke verhaal van Rory de Groot, voormalig toptalent bij Feyenoord, die ondergebracht werd bij Excelsior. Leer waar hij mee te maken kreeg en wees voorbereid!

    Interview Johan Cruijff Barend en Van Dorp

    Bekijk het interview van Barend en Van Dorp uit 1997 met de legendarische Johan Cruijff ter ere van zijn 50ste verjaardag. Hij praat uitgebreid over het jeugdvoetbal.

    De Talentenfabriek Fox Sports documentaire

    Bekijk hoe profclubs tegen talenten aankijken en wat er allemaal kan gebeuren. En zie waar sommige trainers zich zorgen over maken en wat ze in de praktijk ervaren.